 |
| dòng suối mát lành uốn vòng vèo bản là nơi trẻ thơ thích nhất – Ảnh: Đ.R. |
Về làng nông nghiệp di sản
Trên Quốc lộ 6 đi Tây Bắc, mới đây thị xã Mai Châu (tỉnh Hòa Bình), chạm vào đất Vân Hồ (tỉnh Sơn La); tuyến phố bê tông nhỏ hạ dần độ cao, quanh quéo qua các tán rừng. Càng đi càng thấy cây rừng ken nhau tầng tầng, lớp lớp; cây dại, dây leo quấn quýt, thảng hoặc mới thấy lối mòn khiến chiếc nắng gay gắt của mùa hè như rơi rớt ngoài quốc lộ. Ko khí dịu dần, cái mát lành, thanh khiết của rừng già dần thấm vào các giác quan. Qua khoảng 2km là đến bản Bướt. Bản nằm gọn trong thung lũng, hòa vào các tán rừng.
Bản chỉ vỏn vẹn khoảng 60 nóc nhà. Bà con người Thái, người Mường đã định cư nơi này từ lâu lắm. Người Thái, người Mường đều là các cộng đồng sống theo nguồn nước nên rất dễ hiểu tại sao với mẫu tên bản Bướt (đọc trại từ “ướt”). Cái suối uốn lòng vòng bản cùng cánh rừng già chính là tiêu chuẩn đầu tiên để bản Bướt chạm được danh hiệu “làng nông nghiệp di sản”.
Bản Bướt sống kết hợp, nương theo suối và rừng. Mùa hè, ko gì tuyệt hơn cảm giác đứng trên cây cầu dẫn vào bản mà nhảy đầm ùm xuống làn nước trong xanh. Người ko biết bơi sở hữu thể chọn khúc suối nông để suy bì bõm lội hoặc thuê thuyền kayak của hiệp tác xã (HTX) Đồng Rừng – nơi bà con trong bản bảo nhau làm du lịch.
Suối sở hữu tất cả cá, ốc nhưng chỉ được bắt ốc chứ ko được đánh bắt cá vì mấy chục năm nay, bản Bướt không chỉ giữ gìn cây rừng, thảm thực vật tầng tầng, lớp lớp mà còn lập hương ước kiểm soát an ninh suối cá – ai bắt cá dưới suối mà dân bản phát hiện được sẽ phải nộp phạt.
 |
| Ở bản Bướt, mang thể cùng lúc tắm suối và tắm rừng – Ảnh: Đ.R. |
những ngày trời se lạnh, bách bộ từ trung tâm bản Bướt, tới lúc thân thể bắt đầu tăng nhiệt là tới suối nước nóng Bò Ấm. Chỉ mang 30.000 đồng/vé là đã được hòa vào làn nước ấm hot, trong veo. Suối chảy thành 3 tầng, mỗi tầng mang một mức nhiệt khác nhau nên sở hữu thể tùy theo nhiệt độ ngoài trời cũng như thân nhiệt mỗi người mà chọn lựa.
Cả 3 tầng suối đều như được tình cờ bao bọc: 1 phía là vách đá có các trảng dương xỉ, thực vật tầng thấp mọc sum suê. Càng ngửng mắt càng thấy rừng già xanh ngắt. Ngang tầm mắt – phía bên này là đồng xanh. Lúp xúp xa là các mái nhà sàn lợp lá, cỏ. Những tầng suối cũng được bà con khéo léo “be bờ” bằng đá cuội. Giữa không gian đó, cảm giác như mình đang là 1 phần của thiên nhiên.
Cánh rừng nguyên sinh nơi đây cũng là sự chọn lựa tuyệt vời để “tắm rừng”. Khi ung dung đi bộ trong rừng hay đứng dưới gốc cây cổ thụ mốc thếch rêu phong, mọi người đều yên ngắm từng tán cây, lắng nghe thanh âm rì rào của lá hòa với gió, mang tiếng chim lích rích gần xa.
loại ko khí rất… rừng ấy như chiếm trọn các cảm quan, gợi nhớ tới lý giải của nhà sinh vật học E.O.Wilson. Ông tin, nhu cầu “tắm rừng” phát xuất trong khoảng thời kỳ tiến hóa trong tình cờ của loài người. Chúng ta là một phần của toàn cầu thiên nhiên. Nhịp độ của chúng ta là nhịp độ của thiên nhiên. Và ái tình sở hữu thế giới tình cờ nằm sẵn trong bộ gen, được di truyền trong khoảng thế hệ này qua thế hệ khác.
Hòa vào đời sống dân bản
 |
| Đêm lửa trại, múa xòe cùng chị em trong bản – Ảnh: U.N. |
Bởi đây là vùng giáp ranh nên người Thái, người Mường ở địa phương “lai” một tẹo của người Thái, người Mường ở Hòa Bình; một tẹo của người Thái, người Mường ở Sơn La. Nhưng ấy lại là nét đặc trưng của cộng đồng cư dân bản địa. Ban sơ, với thể bạn sẽ thoáng thất vọng hay hụt hẫng vì rất ít người bản Bướt mặc y phục truyền thống của cộng đồng mình (trừ các cụ già). Nhưng xúc tiếp, trò chuyện có bà con thì thấy vẫn nguyên lành sự nhân đức, hiếu khách đặc biệt. Đặc biệt, dù đã là năm thứ năm khiến cho du lịch cùng đồng, dân bản vẫn chưa bị tác động của mặt trái ngành nghề công nghiệp không khói này.
Ban ngày, giả sử ko tắm suối, tắm rừng; ko đi ngắm thác Nàng Tiên hay ngâm mình ở suối nước nóng Bò Ấm, bạn mang thể ở lại trụ sở hợp tác xã học các bà bí quyết khiến bánh ốc, nấu xôi ngũ sắc hoặc theo chị em trong bản ra đồng lúa, lên nương chè, xuống những vườn rau…
Sau 5 năm quay về khiến nông nghiệp theo cách của tổ tông, hệ sinh thái trên ruộng đồng bản Bướt dần hồi sinh. Những mẫu sâu, bướm, ếch, kém chất lượng, săn sắt, lòng tong, rô ron… xuất hiện như trong ký ức ngày thơ bé. Các chú tôm đồng vốn đỏng đảnh, nguồn nước vướng bẩn tí chút là ko phương pháp nào sống sót mà nay đã đông đúc trong các con mương uốn loanh quanh ruộng lúa.
 |
| Học làm bánh cộng những mẹ, các bà – Ảnh: U.N. |
Nơi này, nhiều chị em vừa là những người dân cày thành thạo việc đồng áng, vừa là chỉ dẫn viên, đầu bếp của HTX du hý Đồng Rừng. Với chị còn là chủ nhà lưu trú, chuyên dụng cho du lịch. Tôi rất ngạc nhiên lúc thấy chị Hà Thị Duyên xào nấu trong bếp của HTX Đồng Rừng bởi mới khi sáng còn thấy khuân mặt rám nắng cộng nụ cười đó thoăn thoắt cào cỏ lúa. Tối đến, khi chỉ có trung tâm bản – trụ sở HTX – bừng sáng ánh đèn, những chị em lại duyên dáng áo cóm, khăn piêu, uyển chuyển cộng những điệu múa. Lúc lửa trại bập bùng, các nụ cười hồn hậu, mộc mạc lại tiếp thêm không khí, gợi thêm sự thân mật. Cả chủ và khách nắm tay nhau ăn nhịp bước chân cùng điệu xòe rồi lại cùng nhau nhún nhường chân trong điệu múa sạp.
Bà con trong bản gọi nhau tới tham dự rất đông. Trên những bộ mặt thuần hậu là nụ cười thường trực, là những đôi mắt nhóng nhánh ánh lửa. Mang mọi người, đêm xòe đón khách nào cũng nguyên vẹn tâm tư hiếu khách. Mấy năm rồi nhưng đêm xòe nào những bà, các mẹ cũng sở hữu mặt. Các đứa trẻ theo bà, theo mẹ đến; đôi mắt nào cũng ngờ ngạc, trong veo.
Bữa cơm nào khách cũng nắc nỏm trước tài bếp núc của chị em. Ai cũng hỏi gạo nấu cơm là loại gạo gì mà cơm đậm vị, độ dẻo vừa vặn vẹo, mang chan canh cũng ko bị bở như phổ biến loại gạo dẻo trên thị phần. Các chị khoe: “Gạo của tổ phân phối đấy”.
Để khôi phục được giống lúa tẻ râu bản địa này, HTX đã mất đầy đủ công sức. Đến khi lương thực, thực phẩm dùng cho du hý đến từ chính các tổ cung ứng của HTX, bà con mới thấy các loại cây trồng bản địa quý giá nhường nhịn nào. Tôi vẫn nhớ khi rời trung tâm bản, chị Hà Thị Duyên hớt hải chạy theo dúi vào tay tôi ít cây gia vị: “Các mẫu rau hôm qua chị hỏi đây, em không biết tên gọi theo tiếng nhiều của nó là gì đâu. Chỉ mong nó cũng hợp sở hữu đất đồng bằng”.
Bản Bướt đã để lại trong tôi những ấm nồng, hết lòng, trong trẻo và thân mật như thế!
|
– Xe khách trong khoảng Hà Nội đi Sơn La, Điện Biên, Lai Châu đều theo Quốc lộ 6. Nhà cung cấp xe ôm ấp ở đây chưa phát triển, du khách nên địa chỉ trước để HTX điều phối nhóm xe ôm trong bản. – Khách có thể tạm cư tại nhà cùng đồng (khoảng 100.000-120.000 đồng/người/đêm) hoặc thuê riêng một căn bungalow của HTX (giá từ 1.200.000 đồng/đêm). Trong bản cũng sở hữu 4 gia đình đang phân phối nhà cung cấp tạm cư và những bữa ăn cho khách. |
Uông Ngọc
