 |
| Tháp Điều Ngự nằm trên đỉnh núi Túy Vân |
Nơi một nàng công chúa bắt đầu hải trình núi sông nghìn dặm
trên phố thiên lý từ Đà Nẵng vượt đèo Hải Vân, Phú Gia, Phước Tượng để tới Huế, tôi rẽ phải theo con đường nhỏ chạy xuyên qua những xóm thôn thăng bình tậu tới cửa biển Tư Hiền, ở phía đông bắc thị xã Phú Lộc, nơi đầm Cầu hai tìm về mang Biển Đông. Theo sách xưa, cửa biển này xưa thuộc về đất nước Chiêm Thành, đời Lý gọi là Ô Long.
Chuyện kể rằng, công chúa Huyền Trân con vua trằn Nhân Tông, trên phố thiên lý vu quy theo một cuộc hôn nhân chính trị sắp đặt mang vua Chiêm Thành là Chế Mân, đã ké đây, bái vẳng ông cha quê nhà, trước lúc tiếp tục vượt biển.
từ đấy, cửa biển sở hữu tên Tư Dung – mang ý nghĩa rằng trong khoảng lòng nhớ thương nhan sắc của Huyền Trân công chúa mà thành tên gọi. Suốt 1 thời kì dài, cửa biển có tên Tư Dung trước lúc đổi thành Tư Hiền.
Cửa biển Tư Hiền hàng trăm năm qua luôn biến động sở hữu biết bao lần bồi lở, nạo vét vì mưa bão lũ. Có khi cửa biển biến mất hẳn; có khi lại đổi mẫu chảy, thay cát bồi thành 2 cửa biển. Sở hữu khi rộng, sở hữu lúc nhỏ như con lạch và giờ trông cửa biển Tư Hiền như cửa sông hẹp dù xưa kia nó từng là cửa biển quan trọng nhất, nơi tàu thuyền lớn vào ra nở rộ. Dù vậy, người ta vẫn đang nỗ lực để cửa biển này ko bị mất đi.
 |
| Cửa biển Tư Hiền |
Câu chuyện trên đối với tôi là 1 sự thú vị khi trước đó, tôi đã có cơ hội tới lui một nơi lưu dấu khác của Huyền Trân công chúa, ở làng Nam Ô. Đó là làng chài cổ nằm bên kia đèo Hải Vân, thực dân địa phận Đà Nẵng, nơi sở hữu miếu thờ Huyền Trân công chúa ngay mũi Hạc nhô ra biển. Miếu đã đổ nát sau trận bão hơn trăm năm trước nhưng câu chuyện thường được dân làng truyền nói vẫn còn đó dù ko có trong chính sử.
Người dân vẫn lưu truyền câu chuyện vua Chế Mân bị bạo bệnh từ trần năm 1307. Theo luật tục, hoàng hậu phải chịu hỏa thiêu chết theo vua. Lúc ấy, vua trằn Nhân Tông đã sai thượng tướng nai lưng Khắc Chung đưa theo hàng ngàn thủy thủ, tùy tùng đi thuyền sang Đồ Bàn (kinh đô Chiêm Thành, nay ở Bình Định) vào cuối năm 1307 để giải cứu công chúa Huyền Trân. Trên đường trở về cố hương, công chúa Huyền Trân đã ôm ấp con đợi ở đây chờ thủy binh đến cứu.
nghĩa là, tôi được đến nơi công chúa Huyền Trân khởi đầu hải trình núi sông nghìn dặm ra đi và trở về.
“Hòn non bộ” có chùa Thánh Duyên
 |
| Lối đi từ chánh điện chùa lên tháp rợp bóng cây xanh |
Ngay cạnh cửa biển Tư Hiền sở hữu núi Túy Vân – một quả núi nhỏ, mà xưa kia, theo sách Đại Nam nhất thống chí, năm 1648, chúa Nguyễn Phúc Tần trong một lần ngang qua phá Tam Giang đã cho dựng một ngôi chùa nhỏ ở đây. Theo các tài liệu xưa, núi đã ít nhất 3 lần thay tên. Từ tên cũ là Mỹ Am Sơn; năm 1825, vua Minh Mạng đổi tên là Thúy Hoa Sơn; năm 1841, vua Thiệu Trị đổi thành Thúy Vân Sơn với dựng bia ký thắng tích (vì kiêng húy tên thái hậu Hồ Thị Hoa). Dân trong vùng vẫn quen gọi là núi Túy Vân, tức núi mây say và chùa trên núi cũng được gọi là chùa Túy Vân. Đến thời vua Thiệu Trị, chùa có tên Thánh Duyên (do kỵ húy tên của hoàng thái hậu).
Chùa Thánh Duyên từng có khi bị bỏ trống đổ nát. Đến năm 1836, vua Minh Mạng cho xây dựng chùa hoàn chỉnh và ban sắc phong lên hàng quốc tự. Chùa từng được vua Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức đến vãn cảnh, làm cho thơ, di tích vẫn còn lưu lại trên những bia của chùa. Qua bao thăng trầm biến đổi của thời cuộc, với khi tưởng như ngôi cổ tự chìm vào quên lãng. Cho đến năm 1994, ngôi chùa được công nhận là di tích văn hóa – lịch sử cấp quốc gia.
 |
| Tượng Phật cổ trong chánh điện chùa Thánh Duyên |
Chùa Thánh Duyên mang kiến trúc kết hợp và cân xứng có trái núi nhỏ như Túy Vân. Chùa sở hữu đậm thời trang kiến trúc thời nhà Nguyễn – ko hoa lệ, khổng lồ mà nhỏ nhắn, tinh tế. Chùa mang 3 Công trình kiến trúc gồm: tháp Điều Ngự 3 tầng, gác Đại từ 2 tầng và Đại điện một tầng biểu thị những Con số quen thuộc của Thái Cực (1), Lưỡng Nghi (2), Tam Tài (3). Hồ hết nằm tuần tự trong khoảng gần chân núi đến đỉnh núi, được nối bằng các bậc tam cấp thoai thoải. Bao loanh quanh là rừng cây cổ thụ khiến dù giữa trưa, chùa vẫn mát rượi và u tịch.
Chánh điện với tường thành bao bọc, mang rộng rãi tượng quý, trong đó sở hữu bộ tượng làm cho bằng tre thiếp vàng. May sao, sau phổ biến lần trùng tu, ngôi chùa cổ vẫn giữ được vóc dáng xưa. Sau lưng chánh điện, ở lưng chừng núi là gác Đại từ. Ấn tượng nhất có tôi là tháp Điều Ngự ở đỉnh núi, được xây liền khối bằng gạch, cấu trúc 3 tầng. Sử cũ mang ghi lại là tháp cao 3 trượng 6 thước 9 tấc. 3 Báo cáo này có tổng là 18, một Báo cáo xuất sắc theo ý kiến của phương Đông.
 |
| Bia ký cổ thời nhà Nguyễn trước cổng chùa |
Núi Túy Vân như hòn non bộ khổng lồ nhìn ra Biển Đông. Tháp Điều Ngự so có xưa kia, lúc rừng cây chưa rậm rạp, là nơi hoàn hảo để ngắm toàn cảnh vùng Cầu 2 và cửa biển Tư Hiền. Tỉ lệ chiều cao, độ lớn của tháp rất tương hợp, hài hòa với đại quát ngôi chùa và núi Túy Vân.
Dưới chân núi, cạnh bờ phá Tam Giang nay vẫn còn 2 loại giếng cổ, gọi là Giếng Cung, bởi thuộc hành cung Thúy Vân, nơi những vua nhà Nguyễn thường về nghỉ ngơi trong những tháng mùa hè oi bức. Giếng nước tuy nằm cạnh bờ phá Tam Giang vòng vèo năm nước lợ, sát biển nhưng lại ngọt mát vô cùng. Nghe nói nước giếng này rất hợp để pha trà nên những sư trên chùa và dân trong vùng thường lấy nước về pha trà. Trà pha bằng nước giếng cổ nơi này mang hương thơm, dậy mùi trà hơn so sở hữu khi pha bằng nước từ nơi khác. Đây là chiếc giếng Chăm cổ mang trong khoảng mấy trăm năm trước, với kiến trúc mồm giếng hình vuông quen thuộc.
Tôi và bạn đồng hành cũng lấy làm tò mò, múc một gàu nước lên rửa mặt và uống thử. Nước mát lạnh, ngọt lành, khiến tỉnh táo hẳn sau hành trình vượt đèo xa đến đây.
|
từ trung tình thật thị trấn Huế, du khách sở hữu thể đi ô tô hoặc xe máy đến núi Túy Vân theo hai cung con đường khác nhau. Tuyến thứ nhất dài khoảng hơn 50km, từ TP Huế về Thuận An, rồi đi theo tuyến phố ven biển để tới núi. Tuyến thứ hai dài khoảng hơn 60km, theo Quốc lộ 1A đến đầu phía Bắc hầm tuyến phố bộ Phước Tượng thì rẽ trái theo Quốc lộ 49B đi khoảng hơn 10km nữa thì tới. nếu như từ Đà Nẵng ra, vừa qua khỏi cửa hầm đèo Phước Tượng thì quẹo tay phải, đi tầm hơn 10km là đến. |
Lê Minh Hạ
