 |
| Cháo ấu tẩu |
Đi chợ sớm
Hà Giang là 1 tỉnh giấc miền núi phía Bắc, nổi tiếng bởi những điểm du hý đẹp, hùng vĩ, như: cao nguyên đá, núi đôi Quản Bạ, phường cổ Đồng Văn, đèo Mã Pí Lèng, dinh thự Vua Mèo, nhà của Pao, cột cờ Lũng Cú, Mèo Vạc… tới Hà Giang mùa nào du khách cũng có thể khám phá phổ quát điều thú vị. Đô thị Hà Giang là nơi cho khách giới hạn chân nghỉ lại để đi tới các địa điểm trên.
đến Hà Giang, sẽ rất tuyệt nếu bạn sở hữu ít nhất 1 buổi sáng sớm thong thả dạo chợ để biết thêm những sản vật đặc thù chỉ sở hữu ở miền núi.
Là người miền xuôi, tới Hà Giang, bạn sẽ thấy có những thứ hơi lạ và sở hữu các thứ lần trước tiên bạn được biết. Đặc trưng là rau. Với khí hậu quanh co năm mát mẻ, rau củ quả ở Hà Giang trông rất tươi ngon.
 |
| Cà tím tròn |
Buổi sáng ở chợ Hà Giang, bạn sở hữu thể thấy người dân tộc mang rau tươi non ra chợ bán. Nào là mướp đắng rừng, rau dớn, quả trám, măng rừng, hạt dẻ… Dạo một vòng chợ qua các hàng rau sẽ thấy những trái cà tím tròn vo ngon mắt, những trái mướp thường hay mướp tàu tuy nhỏ trái nhưng tươi rói, thúng quả trám tươi xanh, đọt rau khổ qua nhìn thoáng là biết mềm ngon và ngọt. Đặc thù có bí đỏ non, giá rất rẻ. Bí đỏ non sở hữu thể xào với giết bò hay xào tỏi hoặc đơn giản là luộc chấm nước mắm dằm trứng vịt cũng rất ngon bởi trái bí giòn mềm, tươi, ngọt.
Măng chua cất trong từng hũ nhỏ cũng là một đặc sản của Hà Giang cho khách mang về xuôi khiến quà. Măng chua ăn với cháo ấu tẩu là 1 món đặc sản nên thử lúc đến Hà Giang. Bạn cũng có thể ăn măng chua với phở hoặc cháo lươn.
1 chiếc măng khác ngon ko kém là măng nứa. Mụt măng nứa nhỏ vừa, món ngon nhất của dòng măng này là nhồi làm thịt. Đây cũng là món đặc trưng của miền núi. Quả trám cũng là mẫu rau đặc thù dùng nhồi giết hay kho cá đều ngon. Một cái quả cũng gây chú ý là quả óc chó.
 |
| Bí đỏ non bán trên đường đi Hà Giang |
một loại rau lạ với khách miền xuôi là rau dớn – loại rau rừng mọc hoang dại trên đá hay khe suối có hình dáng tựa như dương xỉ, là rau đặc sản chỉ sở hữu ở miền núi. Rau dớn vừa là một dòng rau ăn, vừa là dược chất sử dụng để chữa một số bệnh bằng cách phơi khô, uống giải nhiệt. Rau dớn có thiết chế biến phổ quát món như: luộc, xào tỏi, làm cho nộm (bằng phương pháp trụng qua nước sôi, để ráo, nêm tỏi, vắt chanh, rưới mè). Nộm rau dớn giòn mềm, thấm gia vị chua, ngọt, mặn, rất ngon.
các sản vật rau trái chứa trong các thúng, gùi đơn sơ đủ tạo lòng tin cho khách về sự mộc mạc, dân dã của rau rừng, cây nhà lá vườn.
Thật thiếu sót ví như tới Hà Giang mà không thưởng thức trái mận. Đêm lạnh, chủ – khách ngồi quanh chiếu, nhắm nháp mận vùng cao và rượu ngô đặc sản là một kỷ niệm khó quên.
Ẩm thực mộc mạc mà độc đáo
 |
| Bánh bác bỏ gù |
Miền núi phía Bắc là vùng đất sở hữu thể trồng được các chiếc gạo nếp ngon nên món xôi ăn với ruốc là 1 trong các món khó thể bỏ qua. Hạt xôi mềm phủ đầy trên mặt là chà bông, hành phi… thật quyến rũ. Tô xôi mang ra đầy ngộn vậy mà giây khắc liền hết veo.
Bánh cuốn trứng lòng đào cũng là món ngon hấp dẫn. Người địa phương còn gọi đây là bánh cuốn trứng húp. Khi ăn, húp lòng đào trước rồi mới thưởng thức bánh cuốn. Giả sử là bánh cuốn thông thường thì chiếc bánh cuốn được tráng mỏng, cuốn dài và to, chấm với nước xương đậm vị.
Bánh bác bỏ gù cũng là món độc đáo ở Hà Giang. Dòng bánh nhỏ gói thành từng cặp hình dạng hơi gù. Mở lớp lá, màu nếp xanh rất đẹp, bóng, sở hữu mùi thơm của rau là do lá bồ ngót xay nhuyễn lọc lấy nước rồi trộn với nếp. Nhân đậu xanh luộc đánh tơi mịn, ướp hành tiêu, gia vị và giết mổ heo. Bánh dẻo, mềm, vị vừa ăn.
Bữa cơm trưa ngoài rau bí xào tỏi còn sở hữu nộm rau dớn.
 |
| Quả óc chó |
Cơm lam cũng là món tương đối ngon ở nơi này. Đây là đặc sản của người dân tộc Tày. Gạo để nấu cơm là một dòng gạo nếp dẻo. Chủ hàng cho biết, nước nấu cơm lấy từ khe suối, sạch trong. Ống tre, nứa phải chọn kỹ mới tạo nên độ thơm của cơm. Một tẹo cháy nhẹ lan tỏa mùi thơm là do ống tre khi nấu bị cháy sém khiến cho miếng cơm càng ngon. Ẳn thật chậm rãi mới thưởng thức hết vị ngon. Lột từ từ ống tre, bẻ miếng cơm chấm với muối vừng, thêm miếng giết thịt gà nướng muối ớt thơm, ngọt, vị cay nhẹ… Trong không gian se lạnh, khách đồng bằng cứ nắc nỏm khen ngon tuyệt.
Hôm đó đã hơn 22g, sau khi đi bộ lang thang qua những tuyến đường trên đường, chúng tôi kéo nhau vào 1 quán cháo ấu tẩu ngay trọng điểm. Bạn đồng nghiệp Hà Giang của tôi bảo rằng tới đây mà chưa ăn cháo ấu tẩu coi như chơi biết gì về món ngon Hà Giang.
Bạn giảng giải, củ ấu tấu thường có ở vùng núi cao, khí hậu lạnh, vừa khiến nên món ngon, còn là vị thuốc. Theo y học, ấu tẩu vị cay tê, tính hot, có tác dụng chữa bệnh rất tích cực. Từ xa xưa, người H’mông đã sử dụng củ ấu tẩu ngâm rượu xoa bóp trị đau nhức hay cảm gió. Củ ấu tẩu còn tiêu dùng để nấu cháo khiến cho món giải cảm. Sau này, người Kinh chế biến thêm gia vị, giết, trứng khiến cho nên món ăn độc đáo.
 |
| Măng chua |
Tôi hỏi chuyện cô chủ hàng và được biết nhà hàng có cách chế biến riêng. Bởi ấu tẩu có tính độc nên lúc sử dụng làm thức ăn phải chế biến rất kỹ và sở hữu nghề. Gạo nương của đồng bào dân tộc vo sạch, để ráo. Ấu tẩu ngâm trong nước vo gạo một đêm, rửa sạch và hầm tới lúc mềm, bở… Củ ấu tẩu rất cứng nên hầm tương đối lâu cho đến lúc thành hẩu lốn sệt rồi ninh cộng giò heo hay móng. Phương pháp chế biến tưởng chừng đơn thuần nhưng công cu li vô cùng. Riêng việc chọn và khiến sạch ấu tẩu đã là 1 thời kỳ tương đối mất thời gian, công sức.
Quán khởi đầu đông khách sau 22g. Bên dưới quầy, trên lò than là hai nồi to: nồi cháo gạo nếp có ấu tẩu và nồi chân giò cùng móng giò. Trên quầy là một rổ hành lá, một rổ tử tô, rau thơm xắt nhuyễn, 1 hộp thịt nạc heo băm nhuyễn. Khách vào thường đi theo đoàn từ 4-10 người nên nhà hàng khá tất tả. Một cô đặt chiếc mâm trên quầy và sắp tô lên ấy. Một cô gắp vào tô tía tô, rau thơm và thêm muỗng hành lá. 1 Cô múc cháo vào tô. Cô gạn rất khéo để tô nào cũng sở hữu ấu tẩu, rồi cô múc thêm dòng móng giò hay khoanh giò. Sau đấy, 1 cô nhanh tay đập quả trứng gà gạn lòng đỏ bỏ vào, thêm muỗng giết mổ nạc băm. Nhân viên bên ngoài nhanh chóng chuyển mâm cháo đến bàn cho thực khách đang ngồi… thèm thuồng.
 |
| Xôi ruốc |
Trời lạnh, tô cháo sốt dẻo bốc khói thơm nức. Có người nêm chút mắm ớt, sở hữu người nêm chút bột canh. Trên bàn sở hữu hũ măng chua, người nào thích thì bỏ vào một gắp. Vị cháo khá đắng nhưng là vị đắng dễ chịu. Tô cháo ngon bởi tổng hòa các mùi vị: thơm của nếp; bùi của ấu tẩu và béo của chân giò, trứng; chua của măng… Trời lạnh, ly rượu ngô đặc sản Hà Giang làm nên cảm giác rét mướt khó quên.
Bạn tôi cho biết cháo ấu tẩu là thức ăn bổ dưỡng và thường ngày của người Hà Giang. Ngoài việc giúp bồi dưỡng xương cốt, xua tan mỏi mệt còn thêm tác dụng tạo giấc ngủ ngon là lý do món cháo ấu tẩu chỉ bán vào ban đêm.
Kim Duy
