 |
| trẻ con Tây Bắc |
“Núi cao chi lắm núi ơi
Núi che mặt trời không thấy người thương”
Quan sát bản đồ, bạn cười cười, nhắc con đường đi hệt như nét vẽ của trẻ mầm non lần đầu cầm bút. Với tôi, mọi so sánh liên tưởng quy về con nhỏ đều thú vị. Người to ko cần lắm các triết lý cao xa, các đúc kết nặng nằn nì, chỉ cần nhìn và học con trẻ, sửa mình để sống là đủ đầy lành lặn lắm rồi!
Cung tuyến đường từ Cao Bằng lên Hà Giang, Lào Cai ko ít người đã viết, đã chụp lại; tất thảy đều rất hay, rất đẹp.
Đứng lưng chừng Mã Pí Lèng, tôi nhìn cái Nho Quế trong màn mưa lất phất vẫn xanh một màu, âm thầm bình an chảy trong lòng trái núi cao sừng sững vững chãi. Cầm chặt ly cà phê giữa cơn gió thốc mạnh, đột nhiên tôi nghĩ đến những dịu dàng tin cậy xinh đẹp của những người phụ nữ sống trong các bảo bọc yêu thương. Sở hữu thác ghềnh gầm gào xấu xí nào lúc sông lặng tâm chảy trong lòng các che chở, bình an?
 |
| Mã Pí Lèng |
Tôi đứng thật lâu trước 1 chiếc nước nhỏ vô danh, không đủ lớn để được gọi một loại tên nhưng vẫn mài miệt chảy mãi một dòng trắng trong mát lành, về tưới tắm các bản làng phường thị. Tôi nghĩ về công tác, các nản chí, các hy vọng, nghịch cảnh hiện tại…
Ngâm đôi bàn tay vào loại nước mát, sờ phiến đá đanh cứng phẳng lì mòn vẹt, bài học về sự mềm mại, sự liên tiếp gắng sức, sự bền chí ngỡ thuộc lòng từ ngày nảo ngày nao bỗng hiển hiện. Chợt ngỡ ngàng nhận ra, người ta ở tuổi nào cũng cần phải được đề cập nhở. Các lời kể nhở trong khoảng tự nhiên rộng to, kỳ thú, tự hiển hiện bằng sự trải nghiệm sẽ bền lâu và có giá trị hơn cả.
ngước nhìn những nương ngô lắt lẻo trên mỏm núi, xanh mướt trải dọc các con phố đi, tôi tự hỏi người ta gieo hạt thế nào, thu hoạch ra sao. Các đèo dốc thẳng đứng đôi chân con người vẫn đi ngày vài lượt. Lại mường tưởng các giới hạn trên đời, sự kỳ diệu của con người. Không ai, không gì là sở hữu thể không thành hiện thực. Không có dừng nào, trừ phi chính ta tự dừng bản thân.
các khuôn mặt đàn bà
 |
| Chợ phiên Đồng Văn |
10 năm trở lại, tôi vẫn muốn đi tậu các khuôn mặt đàn bà sống cheo leo trên triền núi, mờ mịt sương gió lạnh lẽo. Những người nữ giới nhỏ thó, đôi chân thoăn thoắt, một mình trên tuyến phố vắng yên uốn lượn, cõng ngô, cõng nước, cõng củi, luôn cài một bó đay trên tay dù đang khiến việc gì. Những khuôn mặt nữ giới có ánh mắt minh mông sau hàng rào đá…
không phổ quát những khuôn mặt rười rượi như ngày trước. 10 Năm đủ để một đứa trẻ con phát triển thành bạn trẻ xinh đẹp khỏe mạnh. 10 Năm đủ khiến cho bờ bãi hóa nương dâu. 10 Năm phiên chợ Đồng Văn sáng cuối tuần vẫn dìu dặt áo khăn đủ màu sắc. Vẫn còn đó những đôi chân sình lầy vấy bẩn, vẫn các mẫu gùi to đeo trên tấm lưng nhỏ, đi bộ ra từ những bản làng tối hôm trước tới tờ mờ hôm sau. Mớ trái mắc cọp, vài loại măng mới hái, đụn ớt hãy còn xanh, mớ hoa bí vàng ma lanh xúm xít bày ra bất cứ chỗ nào trống giữa chợ. Tiếng meo meo của chú mèo ốm và tiếng chân chú chó con tí xíu khều khều vào rọ đợi người dùng lẫn vào tiếng sáo véo von của một người đàn ông đồng bào nơi góc chợ. Các người nữ giới, đàn ông chuyền nhau chén rượu ngô thơm nồng.
Vẫn là phiên chợ vùng cao trong ký ức mà tôi tự hẹn với mình sẽ đi và còn đi rộng rãi lần nữa. Vẫn là các người nữ giới cài bó đay trên cánh tay mải mê xe đay trong mọi phong thái, mọi tình cảnh. Thế nhưng, những người nữ giới đã từng níu lòng thương cảm của tôi suốt nhiều năm trước chừng như đã ít đa dạng rời đi. Phụ nữ vùng cao ngày nay mặc đẹp hơn, ánh mắt bạo dạn hơn, giao du thuần thục hơn. Sở hữu cả những đôi môi được tô son, tay cầm điện thoại, ngồi sau xe máy, giày xanh giày hồng. Dõi mắt nhìn xuống thung lũng hay bên khung núi, dõi theo những ngôi nhà kín kẽ hơn, tôi mường tưởng những khuôn mặt nữ giới cười bên bếp lửa, các bộ đồ ấm, các bữa cơm sở hữu giết thịt, cả những chữ viết trang sách có nhẽ cũng đã hiện diện nhiều trong ấy. Nghe lòng vui lạ.
thị trấn núi
 |
| phố cổ Đồng Văn |
phố cổ Đồng Văn khác quá sau 10 năm. Phố đi bộ được cẩn thận hơn với đa dạng quầy hàng lưu niệm, quán cà phê… Bát thắng dền vẫn ngon như lần đầu tôi nếm thử. Sân khấu nhỏ ban đêm sở hữu nhạc nở rộ trong ánh lửa trại bập bùng. Phổ thông bạn teen cùng nắm tay nhảy đầm múa. Tiếng cười, âm nhạc đã phát huy hết tác dụng của nó. Trong ánh sáng tranh tối tranh sáng đêm xã cổ, tôi có cảm giác mình đã trông thấy rất rõ niềm vui, sự yêu đời mọi người mang lại cho nhau tràn ra ngoài ánh mắt nét cười, xóa nhòa màu da, tình cảnh, tâm cảnh, giới tính… những chuyến đi trong đời và những trải nghiệm xúc cảm thế này quả là vô giá.
Tôi đặc trưng ấn tượng với đàn nhân tình câu ngày hai lượt, sáng sớm và chiều muộn, sà xuống ăn ngô, thóc ngay sân thị trấn cổ như sở hữu hứa. Chưa rộng rãi chim lắm nhưng chúng rất mạnh dạn, lông mượt mà xinh đẹp. Ngồi nhìn chúng nhởn nhơ thưởng thức bữa ăn, tôi nghĩ rồi một ngày nào ấy bầy chim sẽ đông đúc hơn như các nơi mình đã từng đi qua.
 |
| đàn bà vùng cao |
Tôi tới Sa Pa 1 chiều mưa lất phất. Đi bộ 1 đoạn xã, thấy lung linh đèn màu với đầy ắp các bảng hiệu tiếng Việt, tiếng Hoa, tiếng Nhật, tiếng Anh. Khí hậu vừa mát để đi bộ thư thả, uống ly cà phê hay thưởng thức món gà đen hấp nóng sốt dai ngọt thơm phức hoặc mẹt giết mổ heo bản phổ quát món, cộng cơm lam đủ màu sắc, măng rừng, đọt su xào, quyện với vị nồng cay của nước chấm chẩm chéo trứ danh. Nghe như cuộc sống thông thường tạm đã rơi đâu ấy.
Nhà thờ đá rêu phong, nâu sa sầm sừng sững tôn nghiêm như nâng đỡ vong hồn của phố núi. Đôi lần trong vài ngày tạm trú, tôi chợt nghe tiếng chuông nhà thờ vang lên thân thương, yên ổn lành lạ lùng.
giã biệt Tây Bắc. Ánh mắt ngờ ngạc buồn thiu của cô bé gầy phong thanh manh áo mỏng, tóc hoe vàng vì đội nắng cả ngày, đeo loại gùi hoa trình trịch nặng đợi khách chụp ảnh mà tôi đã gặp trên đỉnh đèo cao vút vẫn cứ quấn lấy tâm trí tôi mãi.
từ giã Tây Bắc với chút bâng khuâng tựa cơn mưa mùa hè giăng mắc núi rừng. Mong 1 ngày không xa trở lại, tôi có thể thung dung đi bộ, không giật thột vì những tiếng bóp còi, kẹt xe nghẽn đường; những mời gọi ái ngại. Mong 1 ngày ko xa trở lại sẽ không hề nhận ra các ánh mắt con nhỏ ko còn thơ trẻ.
Triệu Vẽ
